Iedereen die een auto heeft, weet dat het verstandig is om die regelmatig te laten inspecteren bij de garage. Niet omdat hij kapot is, maar juist om te voorkomen dat hij kapot gaat. Op tijd onderdelen vervangen, software updaten, afstellen; dat alles moet er voor zorgen dat de auto in goede conditie blijft, zodat je er veilig in rijdt en zodat de kans dat hij je in de steek laat, met alle ongemak en kosten van dien, zo klein mogelijk is.

Mensen zijn natuurlijk geen auto’s. Toch is er wat mij betreft wel een interessante parallel. Van mensen wordt verwacht dat ze een jaar of veertig meedraaien op de arbeidsmarkt. Veertig werkzame jaren, een veelvoud van het aantal jaren dat een auto doorgaans meegaat. Dat vraagt ook om goed onderhoud. Een ander soort onderhoud, dat wel. Behalve dat het belangrijk is dat je fysiek voldoende fit blijft, is het ook belangrijk om bij de tijd te blijven. Daar gaat het nog wel eens fout. De werkdruk is de laatste jaren in veel organisaties hoog opgelopen en er is weinig aandacht, tijd (en geld) voor bezinning én er is enorm veel afleiding. Anders dan bij de auto, die voor zijn onderhoud afhankelijk is van zijn eigenaar, is onderhoud in je loopbaan in eerste instantie je eigen verantwoordelijkheid, waarbij je werkgever een belangrijke en stimulerende rol kan en hoort te spelen.

Daar gaat veel fout en dat is zonde, want dat leidt nogal eens tot “deukjes”; verstoorde arbeidsverhoudingen, stagnatie, verveling, overspannenheid, verlies van plezier en productiviteit en (onverwacht) ontslag. Jammer, soms ingrijpend en kostbaar.

Natuurlijk, je kunt niet alles voorkomen, in een mensenleven gebeurt nu eenmaal veel. Maar als je onderstaande tips ter harte neemt, wordt de kans op ‘pech onderweg’ wel een stuk kleiner:

1. Regelmatige ‘p-gesprekken’, gericht op functioneren en ontwikkeling, zijn heel belangrijk. Na bezuinigingen op middenmanagement en HR in veel organisaties, worden personeelsgesprekken vaak te weinig gevoerd. Of de gesprekken gaan alleen maar over productiviteit. Dat begint ook met een p, maar is wezenlijk anders. Is er geen leidinggevende, of is die ongeschikt om dit soort gesprekken te voeren (bijvoorbeeld door gebrek aan tijd of kwaliteit), zorg dan zelf dat je regelmatig spart met iemand binnen of buiten de organisatie die je een spiegel kan voorhouden, bijvoorbeeld een goede collega, partner of vriend(in).
2. Kijk zeker elke drie jaar eens met meer afstand naar je eigen functioneren en ontwikkeling. Hoe staat het met je werkplezier? Kun je op de huidige, harde, arbeidsmarkt nog makkelijk aan een nieuwe baan komen? Zo niet, op welke vlakken moet je bijspijkeren? Welke kwaliteiten wil je versterken of welke valkuilen vragen aandacht? Vragen waar je zelf een eind mee kunt komen, maar ook vragen waarbij een (loopbaan)coach je in enkele gesprekken verder kan helpen. Noem het ‘klein onderhoud’; een pas-op-de-plaats die je helpt om te weten waar je staat en welke kant je uit wil. Zo kun je bijvoorbeeld scholingsbehoefte ook veel gerichter invullen.
3. Zo heel af en toe is groot onderhoud aan je loopbaan nodig. De meeste mensen zijn wat dat betreft gelukkig niet te vergelijken met auto’s, die elke twee jaar wel een grote beurt nodig hebben. Soms gebeuren er in een leven, privé of in werk, dingen die zo ingrijpend zijn dat ze vragen om herijking, om alles goed op een rijtje te zetten. Denk aan ernstige ziekte, verlies, midlife, de overgang, burn out, faillissement of ontslag na lang dienstverband. Situaties waar je vaak niet uit komt zonder echt goed in de spiegel te kijken. Een loopbaanonderzoek is dan een goede manier om eens grondig te bekijken waar je staat; wat is de bagage die je meebrengt en welke kant wil en kun je daarmee op? En natuurlijk; hoe organiseer je dat?

Pas je deze drie vuistregels toe? Dan is de kans op vele betrouwbare, plezierige en productieve jaren groot. En dan ben je goed voorbereid op alle verrassingen die je onderweg ongetwijfeld zult tegenkomen.